کاتا به معنای شکل و فرم است. سالهاست که همه نکات اصلی، دفاعها، ضربهها، لگدها، مبارزهها و تکنیکهای پایه به شکل و فرم خاصی درآمدهاند. کاتاها دارای یکسری از نکات و تکنیکهای انتخابی بوده که هر کدام معنای درونی عمیق و خاص خود را دارند.
کاتا، پایه و اصول کاراته است. اصول اولیه و اساسی کاراته در کاتا وجود دارد که بطور خلاصه، موقعیت بدن، ایستادنها، تکنیکهای پا، تای ساباکی، تعویض جهات، زمانبندی، تنفس، کیای و همچنین یک رفتار روحی صحیح را شامل می شود.
در گذشتههای دور کاتا بطور پنهانی تمرین میشد و مثل امروزه رایج و معمول نبود. در آن زمان کاتا فقط شکل یادگیری کاراته بود و این اهمیت کاتا را آشکار میساخت.
کاتا تنها یک مبارزه در برابر حریفان فرضی است که تکنیکهای کاراته بر روی آنها انجام میگیرد. بنابراین اخلاق فردی در حین انجام کاتا دارای اهمیت زیادی میباشد، با تمرین مداوم کاتا، شما معنای واقعی تکنیکهای کاراته را خواهید یافت. این دانش به شما این امکان را میدهد که در هر موقعیتی و در برابر هر حملهای، عکس العمل درستی را بطور اتوماتیک از خود نشان دهید. علاوه بر این، کاتا شامل یک ترفند کومیته است. در حین تمرین یک کاتا، شخص باید بطور ثابت بر روی حریف تمرکز کند و حرکاتش را بر روی او در نهایت قدرت و دقت انجام دهد طوریکه این اندیشه را داشته باشد که حیات وی به انجام این حرکات و تکنیکها به بهترین شکل ممکن بستگی دارد. این دسته از تمرینها جسم و فکر را همسان میکند و به بیان دیگر میتوان آنرا احساس و لمس کردن کاتا و زندگی کردن با آن را بیان کرد. هر چند باید گفت که بعضی از این تکنیکها خطرناک هستند، اما تمرین آنها در کاتا به شما یک نیرو برای کنترل قدرت میدهد و بنابراین شما قدرت کافی برای کنترل این تکنیکها را قبل از استفاده آنها در کومیته به دست خواهید آورد. کاتا مختصر و مفید تمرین میشود و مربی هدف حقیقی استاد از ابداع و انجام آنها را آموزش می دهد. به همین دلیل است که کاتا یکی از مهمترین اصول در کاراته به شمار می رود.
بعضی کاتاها هم نام هستند، اما با یکدیگر تفاوت دارند. و به این دلیل است که بعضی از اساتید بر اساس فلسفه خاص خودشان تغییراتی در بعضی کاتاها به وجود آوردهاند. همانطور که قبلا گفته شد، در گذشته محور اصلی تمرین کاراته، کاتا بود که برای استفاده تکنیکها در حمله و دفاع انجام میشد. زیبایی در اجرای یک کاتا در نظر گرفته نمیشد بلکه اصل، هدف کاتا بود.
کاتاهایی وجود دارند که در آنها از ضربههای انگشتان استفاده میشود، مثل: چینته، اُنسو و گوجوشیهو. این کاتاها ضربههای موثری را بر نقاط حساس بدن حریف وارد میکند. اساتیدی که انگشتان آنها به قدر کافی تمرین داده شده بود، این تکنیکها را ابداع میکردند. در هر صورت، امروزه این ضربهها در مبارزات و مسابقات ممنوع شدهاند و آنها فقط به عنوان یک حرکت در یک کاتا مورد استفاده قرار میگیرند. در اینجا تفاوت بسیار بزرگی بین کاتا و کومیته ایجاد میشود. از آنجایی که یکی از اساتید کاراته میگوید: " تنها کسانی که دید خوبی دارند، برای اجرای تکنیکهای کاتا در کومیته تلاش میکنند و فقط آنها کاتا را جدی میگیرند".
کاتاهایی وجود دارند که در آنها از ضربههای انگشتان استفاده میشود، مثل: چینته، اُنسو و گوجوشیهو. این کاتاها ضربههای موثری را بر نقاط حساس بدن حریف وارد میکند. اساتیدی که انگشتان آنها به قدر کافی تمرین داده شده بود، این تکنیکها را ابداع میکردند. در هر صورت، امروزه این ضربهها در مبارزات و مسابقات ممنوع شدهاند و آنها فقط به عنوان یک حرکت در یک کاتا مورد استفاده قرار میگیرند. در اینجا تفاوت بسیار بزرگی بین کاتا و کومیته ایجاد میشود. از آنجایی که یکی از اساتید کاراته میگوید: " تنها کسانی که دید خوبی دارند، برای اجرای تکنیکهای کاتا در کومیته تلاش میکنند و فقط آنها کاتا را جدی میگیرند".
تقریبا نیمی از آنچه که از کاتا به این دوره رسیده را میتوان بطور کلی به دو گروه تقسیم کرد. نسل به نسل منتقل شده و در عین سادگی نمایانگر، شأن و متانت و عظمتاند. از طریق تمرین این نوع کاتا، کاراتهکا میتواند هیکل و جثه خود را پرورش دهد، استخوانهایش را انعطافپذیر کند و ماهیچههایی قوی بسازد. گروه دیگر برای کسب حرکات تند و عکسالعملهای سریع مناسب است.
اجرای هر کاتا، مسیر حرکتی از پیش تعیین شده دارد " امبوسن" . اگر شخصی با حریف فرضی تمرین میکند باید یک حریف مستعد را که از چهار یا هشت جهت حمله میکند و همچنین امکان تعویض خط اجرا را در ذهنش داشته باشد. از آنجایی که کاتاها شامل همه جزئیات ضروری برای به تحرک در آوردن کل بدن را دارند، برای این هدف بسیار ایده آلاند. با تمرین فردی یا گروهی و با توجه به سطح توانائی هر فرد و نه سن و سال، هر کس میتواند این راه را دنبال کند.
از طریق همین تمرینهای رسمی است که یک کاراتهکا میتواند فن دفاع از خود را بیاموزد و خود را برای روبه رو شدن با هر شرایط خطرناکی بطور طبیعی و کار آمد آماده سازد. اما درجه مهارت یک فاکتور تعیین کننده و مهم است.
همانطور که قبلا گفته شد، در شیوه شیتوریو، کاتاهای گوناگونی وجود دارد، بعضی از آنها توسط آنکو ایتوسو "شوریته" ابداع شده مثل هیانها، باسای، کوشوکون، چینتو و .... که مشخصه اصلی آنها حرکات سریع است، و بعضی توسط کانریو هیگااوینا "ناهاته" ابداع شده مثل سانچین، سیسان، سیپای، سیانچین، سوپهرینپی و غیره که تاکید اصلی آنها بر قدرت و شکل دادن ماهیچههاست. در این کاتاها علاوه بر حرکات آرام، حرکات تند و سریع نیز وجود دارد. کاتاهای دیگری هم توسط کنوا مابونی ابداع شده مثل شین پا، جوروکو و .... و برخی هم از آراگاکی است "توماریته"، مثل سوچین، اُنسو، نیسیشی و ... .
نکاتی مهم در اجرای کاتا
چند نکته و فاکتور در اجرای کاتا وجود دارند که از اهمیت فوق العادهای برخوردارند. برخی از آنها بسیار آسان و واضح هستند و بر عکس برخی دیگر بسیار پیچیده، برای عادت کردن به آنها مدت زمان زیادی لازم است. این نکات بدین قرارند:
در این بخش سیزده مورد بسیار اساسی در کاتا را مورد بررسی قرار میدهیم که در هنگام تمرین کاتا باید حتما مورد توجه قرار بگیرند.
یوی نوکیسین - آمادگی، تمرکز، اراده و تصمیم در مقابل حریف قبل از شروع کاتا.
اینیو - فاعل یا منفعل بودن (مثلا دانستن اینکه حمله میکنید یا دفاع).
چیکارا نو کیوجاکو- شیوههای صحیح استفاده از قدرت، مقدار قدرتی که در هر حرکت یا موقعیت کاتا استفاده میکنید.
وازا نو کان کیو - سرعتی که در هر حرکت یا موقعیت کاتا استفاده میشود.
تای نو شینشو کو - مقدار انقباض یا انبساط برای هر حرکت.
کوکیو - تنفس، دم و بازدم صحیح و بجا در هر حرکت کاتا.
چا کوگان - توجه به هدف، در نظر گرفتن قصد و هدفِ تکنیک.
کیای - فریاد زدن در یک یا چند مورد معین، فریاد زدن بیانگر روح جنگی و رزمی کاتا است، بعلاوه کل قدرت جریان یافته نیز در یک لحظه تخلیه میشود.
کِیتای نو هوجی - استفاده از هر تکنیک در محل مناسب خودش.
ذانشین - کاملا آگاه بودن، در موقعیت حفاظت و نگهبانی در پایان کاتا و با نگاه کردن به سمتی که کاتا تمام میشود.
هیوشی - ریتم و آهنگ مناسب.
آنتــِی - توازن.
کیمه - تمرکز انرژی
ری "تعظیم کردن" - در آغاز و پایان هر کاتا باید تعظیم کرد و این بخشی از کاتا است. هنگام انجام پی در پی کاتا در هر شروع و پایان آخرین کاتا تعظیم کنید.
منبع وب سایت استاد انجمن شیتوریو ایران
کاراته (به ژاپنی: 空手) نوعی هنر رزمی متعلق به جزایر ریوکیو است، جاییکه امروز در اوکیناوا در ژاپن قرار دارد. این رشته از ترکیب روشهای جنگی بومی این منطقه معروف به ته (معنی تحتاللفظی: دست) و هنرهای رزمی چینی که در ژاپن به کنپو معروف است، پدید آمدهاست.[۱][۲] کاراته یک هنر رزمی مبتنی بر ضربه زدن است که از ضربات مشت، لگد، زانو، آرنج و تکنیکهای دست باز مانند دست چاقویی تشکیل میشود. در برخی سبکها فنون گلاویزی، قفل مفصل، مهاری، پرتابی و ضربه به نقاط حساس نیز آموزش داده میشود.[۳] هنرجویان این رشته کاراتهکا نامیده میشوند.
تکامل کاراته تا سدهٔ نوزدهم در جزایر ریوکیو پیش از آن که به قلمرو ژاپن ملحق شود، اتفاق افتاد. در اوایل سدهٔ بیستم در پی دورانی از تبادلات فرهنگی بین ریوکیو و ژاپن به سرزمین اصلی ژاپن معرفی شد. در ۱۹۲۲ وزارت آموزش ژاپن گیچین فوناکوشی (بنیانگذار کاراته مدرن) را برای نمایش کاراته به توکیو دعوت کرد. در ۱۹۲۴ دانشگاه کیو نخستین باشگاه دانشگاهی کاراته را تأسیس کرد و تا سال ۱۹۳۲ در تمام دانشگاههای اصلی ژاپن باشگاههای کاراته بر پا شده بود. در این دوران که نظامیگرایی ژاپنی اوج گرفته بود،[۴] نام این رشته از واژهای با معنی تحتاللفظی «دست چینی» به واژهای همنوا با معنی «دست خالی» تغییر کرد. البته هر دو کلمه کاراته تلفظ میشوند. این تغییر نشانگر اشتیاق ژاپنیها به معرفی این رشته به عنوان یک هنر رزمی ژاپنی بود.[۵] پس از جنگ جهانی دوم اوکیناوا یک قرارگاه نظامی مهم ایالات متحده آمریکا شد و تمرین کاراته در میان نظامیان ساکن این جزیره محبوبیت یافت.[۶]
فیلمهای سینمایی رزمی دههٔ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کمک زیادی به افزایش محبوبیت کاراته کردند و به گشایش باشگاههای کاراته در بسیاری از نقاط دنیا منجر شدند.[۷] شیگارو اگامی مدرس ارشد شوتوکان دوجو معتقد است «اکثر هنرجویان کاراته در کشورهای دیگر کاراته را فقط برای تکنیکهای مبارزهای آن دنبال میکنند...فیلمهای سینمایی و تلویزیونی، کاراته را به مثابهٔ روشی جادویی برای جنگیدن معرفی میکنند که قادر به کشتن یا مجروح کردن حریف در یک چشم بر هم زدن است...رسانههای جمعی یک هنر ساختگی را معرفی میکنند که بسیار دور از واقعیت است.»[۸] شوشین ناگامینه نیز معتقد است «کاراته را میتوان یک نبرد درونی یا ماراتونی توصیف کرد که تمام عمر طول میکشد و موفقیت در آن تنها از مسیر خویشتنداری، تمرین سخت و ابتکارات خلاقانه میسر است.»[۹]
برای بسیاری از هنرجویان، کاراته یک تمرین عمیق فلسفی است. کاراته-دو به آموزش اصول اخلاقی میپردازد و میتواند جنبهٔ معنوی برای پیروان آن داشته باشد. امروزه کاراته برای کمال شخصی، دفاع شخصی، و به عنوان یک ورزش آموخته میشود. کاراته در برنامه بازیهای جهانی، و بازیهای آسیایی قرار دارد. این رشته از سوی کمیته بینالمللی المپیک هم به رسمیت شناخته شده اما تاکنون نتوانسته است وارد برنامه بازیهای المپیک شود. در سال ۲۰۰۵ این رشته تا آستانه ورود به المپیک ۲۰۱۲ لندن پیش رفت اما در جریان رأیگیری کمیته بینالمللی المپیک نتوانست اکثریت دوسوم آراء برای ورود به المپیک را کسب کند.[۱۰] «وب ژاپن» وبگاه متعلق به وزارت خارجه ژاپن تعداد هنرجویان کاراته در سراسر جهان را حدود ۵۰ میلیون نفر برآورد کردهاست.[۱۱]
محتویات[نهفتن] |
کاراته دارای قدمتی پنج هزار سالهاست و یکی از استادان اولیه و مبتکران این فن بودیدهاراما است که حدود ۵۲۵ سال قبل از میلاد مسیح میزیستهاست. وی که از پیشوایان مذهبی بودایی بود، به تنهایی از هند به راه افتاد و پس از راهپیمایی چند هزار کیلومتری خود و با پشت سر گذاشتن موانع طبیعی بسیار مشکل موجود در آن زمان به چین رسید و در ایالت هون نان و معبد شائولین اقامت گزید. تعالیم بودیدهاراما شامل تمرینات شدید انضباطی و رعایت پرهیزکاری بود. وی ۹ سال رنج و ریاضت همراه با تفکر و برای این که شاگردانش نیز بتوانند در مقابل ساعتهای طولانی تفکر و اندیشه تاب مقاومت بیاورند و نیز با زورگویانی که تعالیم مذهبی و مردان دین را سد راه خود میدیدند به مبارزه و مقابله برخیزند ۱۸ حرکت تمرینی را ابداع نمود که در حقیقت زیر بنای حرکات کاراته امروزی است.
کاراته امروزی شکل تکامل یافتهای از کمپوی چینی (بوکس چینی) میباشد که در ابتدا اوکیناواته نامیده میشد. از هنگامی که حکومتهای استبدادی در چین سلسله کینک ۱۶۴۴ سلسله ساتسوما در اوکیناوا به منظور جلو گیری از ورزیده شدن مخالفان و نیز تحت کنترل در آوردن مردم قانون منع استفاده از شمشیر را به مورد اجرا گذاشتند و به جمع آوری سلاحهای رزمی اقدام نمودند مردم به سوی آموزش هنر مبارزه با دست خالی روی آوردند که همین امر باعث شکوفایی هرچه بیشتر کاراته شد.
در سال ۱۹۲۱ یکی از بزرگترین استادان کاراته جزیره اوکیناوا گیچین فونا کوشی ۱۸۶۸-۱۹۵۷ توانست با قدرت و ظرافت تمام کاراته را به ژاپن معرفی نماید و برخی دیگر از هنر جویان که تحت تعلیم بزرگترین استادان اوکیناوا قرار گرفته بودند، تکنیکهای سنتی را با یکدیگر ترکیب نموده و سبکهای متعددی از کاراته را به وجود آوردند.
سال ۱۳۴۲ سال ورود کاراته به ایران توسط هرمز میربابایی و محمدعلی صنعتکاران و فرهاد وارسته میباشد.
در حال حاضر، سبکهای مختلف کاراته، بالغ بر صدها سبک میشود که در واقع، بازگشت همه آنها به چهار سبک اصلی و مادر از سبکهای اصلی و کنترلی و یک سبک نیمه کنترلی میباشد.
بطور کلی سبکهای کارته به سه دسته تقسیم میشود:
برخی از سبکهای مهم در کاراته (چهار سبک اصلی یا سبکهای مادر):
سبکهای غیر کنترلی مثل:
سبکهایی با بنیانگذار ایرانی مثل:
نکات آموزنده:
بیهوده متاز که مقصد خاک است
- هرگز برای خوشبختی امروز و فردا نکن
- نماز وقت خداست انرا به دیگران ندهیم
- هرگاه در اوج قدرت بودی به حباب فکر کن
- هر چه قفس تنگ تر باشد، آزادی شیرین تر خواهد بود
- دروغ مثل برف است که هر چه آنرا بغلتانند بزرگتر می شود
- هرگز از کسی که همیشه با من موافق بود چیزی یاد نگرفتم
- خطا کردن یک کار انسانی است امّا تکرار آن یک کار حیوانیست
- دستی را بپذیر که باز شدن را بهتر از مشت شدن آموخته است
- تنها موقعی حرف بزن که ارزش سخنت بیش از سکوت کردن باشد
- هیچ زمستانی ماندنی نیست...حتی اگر تمام شبهایش یلدا باشد
- مرد بزرگ، کسی است که در سینۀخود ، قلبی کودکانه داشته باشد
- سقف آرزوهایت را تا جائی بالا ببر که بتوانی چراغی به آن نصب کنی
- یادها رفتند و ما هم میرویم از یادها. کی بماند برگ کاهی در میان بادها
- دوست داشتن کسی که لایق دوست داشتن نیست اسراف محبت است
- هیچوقت نمیتوانید با مشت گره کرده ، دست کسی را به گرمی بفشارید
- نگاه ما به زندگی و کردار ما تعیین کننده ی حوادثی است که بر ما می گذرد
- کاش در کتاب قطور زندگی سطری باشیم ماندنی ... نه حاشیه ای از یاد رفتنی
- هر که منظور خود از غیر خدا می طلبد ، او گدایی است که حاجت ز گدا می طلبد
- در برابرکسی که معنای پرواز را نمیفهمد هر چه بیشتر اوج بگیری کوچکتر خواهی شد